Zeep wordt gemaakt door vetten en/of olieën te mengen met een natriumloog. Zelf zeep maken is niet moeilijk en het meest aardige is nog dat je zelf bepaald welke ingrediënten gebruikt worden. Zo kan je de zeep helemaal vegan maken en met etherische olieën verfijnen voor weldaad en fijne geuren.
Natuurlijk vergt het wel wat voorbereiding en moet je bij het vervaardigen bij de les blijven.
Er zijn 2 methodes om zeep te maken: het cold proces (CP) of het hot proces (HP). Bij het CP duurt het enkele weken voordat de zeep is uitgerijpt, maar is wel fijner van structuur. Bij het HP maak je gebruik van verwarming van de zeepemulsie in de oven waardoor het rijpingsproces verkort wordt tot enkele dagen.
Voor beide processen heb je dezelfde ingrediënten nodig, maar wel andere materialen. Hieronder tref je de bereidingswijze aan voor de koude methode.
Benodigdheden
NB: De hoeveelheden vet, NaOH en water die je nodig hebt, zijn afhankelijk van de hoeveelheid die je wilt gaan maken en de hoeveelheid die past in je mal, de zeepvorm die je wilt gebruiken. Je kunt voor het berekenen van de verhoudingen gebruik maken van een zeepcalculator.
- Vet / olie
- Natriumhydroxide (NaOH)
- Water
- Pannetje(s)
- Mengkom
- Weegschaal / maatbeker
- Roerlepel / pollepel
- Thermometer
- Staafmixer
- Zeepmal (kan van alles zijn)
- Vetvrijpapier
- enkele druppels etherische olie (optioneel)
Omdat Natriumhydroxide een reactie aangaat met het water is het verstandig om beschermende kleding te dragen:
- Veiligheidsbril
- Rubberen handschoenen
- Schort
Bereiding
Zet alle ingrediënten en te gebruiken materiaal klaar voor je begint.
Vul de hoeveelheden vet die je wilt gaan gebruiken in de zeepcalculator. De zeepcalculator zal je aangeven hoeveel Natriumhydroxide je nodig hebt voor het maken van de natronloog. Dit is de oplossing die het vet om gaat zetten in zeep, het verzepen. De natronloog blijft dus niet zo, maar gaat een chemisch reactie aan waardoor er verzeping plaats vindt.
Eerst maak je de natronloog. Voeg onder goed roeren de juiste hoeveelheid NaOH toe aan het water. Zodra de korrels zijn opgelost de vloeistof op een koele, droge plek laten afkoelen tot ± 50 °C.
Ondertussen de vetten en/of olieën in een mengkom doen en dit au bain-marie verwarmen tot ± 50 °C.
Afhankelijk van de hoeveelheid loog en de (buiten-)temperatuur, kan het enige tijd duren voordat deze voldoende afgekoeld is. Houdt daar rekening mee met het verwarmen van de vetten.
Als de gewenste temperatuur verkregen is, haal je de kom van de pan en voeg je al roerende de natriumloog toe aan de vetten. Je ziet al meteen een reactie ontstaan; de eerste tekenen van het verzepen van de vetten.
Pak nu de staafmixer en mix op een gemiddelde snelheid de vloeistof gedurende ongeveer 10 minuten. De vloeistog wordt steeds zeperiger en na ongeveer 10 minuten kan je een streep trekken door de zeep. Als die zichtbaar blijft dan kan je stoppen met mixen. Dit proces wordt tracing genoemd, wat ‘nasporen’ betekent.
Voeg op dit moment eventuele (natuurlijke) kleurstof en etherische olie toe.
Schep het mengsel over in een (met vetvrij papier beklede) vorm om de zeep te laten harden. Dit duurt 2 tot 3 dagen. Wanneer de zeep hard is kan het uit de mal gehaald worden en eventueel in handelbare stukken gesneden worden. Vervolgens op vetvrij papier leggen om gedurende 4 tot 6 weken rijpen. Af en toe kan je de zepen keren. De zeep wordt nu nog harder en verkleurt nog een beetje.
